Onder de vlag Patiënten Spreken Zich Uit verzamelde en analyseerde Zorgbelang Fryslân ervaringen van 240 Friese Patiënten en burgers tijdens de coronapandemie met als doel om hier lessen uit te trekken. Over de betekenis van deze ervaringen en de mogelijkheden om de zorg te verbeteren ging Zorgbelang in gesprek met patiëntvertegenwoordigers en zorgprofessionals. Resultaat is een Witboek met 23 beleidsaanbevelingen om de zorg tijdens een pandemie te verbeteren. Zorgbelang Fryslân deelt de adviezen met Friese beleidsmakers, zorgverzekeraars, gemeenten, provincie Fryslân, zorgaanbieders, beroepsorganisaties en instellingen.

Hof en Hiem
Zorggroep Hof en Hiem is vanaf het begin nauw betrokken bij Patiënten Spreken Zich Uit. Bewoners van Hof en Hiem werden uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek en hun verhaal (anoniem) te doen. Zorgmedewerkers en bestuurders deden mee aan focusgroepen waar de beleidsaanbevelingen geanalyseerd werden. Eén van hen was Jochem Hoekstra, regiomanager bij Hof en Hiem: “We werden destijds overvallen door de coronapandemie, dat willen we een volgende keer voorkomen. Met Patiënten Spreken zich Uit kunnen we lessen trekken uit de ervaringen van bewoners en Patiënten. Daarom is het voor ons zo belangrijk om mee te doen. Het Witboek van Zorgbelang geeft belangrijke aanbevelingen waar we concreet mee aan de slag kunnen.”

‘Comply or explain’
Ook Hoekstra en de zorgverleners voelden zich tijdens de pandemie vaak klemgezet door rigide regelgeving. In haar Witboek beveelt Zorgbelang aan het beginsel van ‘comply or explain’ te introduceren: houd je aan de regelgeving, maar wijk daarvan af als daar goede redenen voor zijn. Dit moet (achteraf) wel goed uit te leggen zijn. Hoekstra vindt dit een goed uitgangspunt: “Het kwam bijvoorbeeld voor dat we voor bewoners van aanleunwoningen dezelfde harde richtlijnen moesten opleggen als bewoners die intern woonden, ter bescherming van iedereen. Dat zorgde voor veel verdriet. Je wilt dan als zorgaanbieder daarin de regie kunnen nemen en de juiste afwegingen maken. Natuurlijk op een uiterst zorgvuldige manier.”

‘Meer regie bij bewoners’
Het Witboek beveelt ook aan om bewoners (of hun vertegenwoordigers) zoveel mogelijk het recht te geven om zelf te bepalen welk risico op besmetting zij tijdens een pandemie willen lopen. Hoekstra: “Een goed uitgangspunt dat wij onderschrijven. Maar eenvoudig is dat zeker niet. Want we hebben altijd te maken met de veiligheid van medewerkers en andere bewoners. Het Witboek beveelt daarom aan om hierover als management, medewerkers, cliënten en mantelzorgers met elkaar in gesprek te gaan. Daar staan wij zeker achter en in de hele organisatie zijn dit soort gesprekken gaande.”

Zorg wordt schaarser
Inzet van Patiënten Spreken Zich Uit is om bij een nieuwe pandemie snel de juiste maatregelen toe te passen. Maar de aanbevelingen zijn ook van toepassing op mogelijke andere crises die samenhangen met schaarste. Zorgbelangdirecteur Esther de Vrij “De toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg komen onder druk te staan. Hebben we straks allemaal nog een huisarts? Hoe zorgen we ervoor dat de druk op de zorg afneemt en toegankelijk blijft?” Zorg wordt in de regio vormgegeven en dat geldt ook voor de oplossingen. Dat kan alleen wanneer je Friese inwoners actief bij je oplossingen betrekt.”

Actuele zorgvraagstukken
Er zou daarom geen plaats moeten zijn voor regionale veranderingen of visies over het aanbod van zorg zonder dat ervaringen en adviezen van zorggebruikers daarin worden meegenomen. De Vrij: “Daarom willen wij dat het raadplegen van zorggebruikers een constante factor worden. In de nabije toekomst willen we de methode van Patiënten Spreken Zich Uit inzetten bij regionale zorgvraagstukken zoals het huisartsentekort, de wachtlijsten in diverse zorgsectoren en de acute zorg.”

Lees hier het artikel uit de Leeuwarder Courant van 10 december 2022